Στην ιστορία δεν πιστεύω πως μπορούμε να μιλήσουμε με βεβαιότητα για καλούς και κακούς. Μπορούμε όμως να αποδώσουμε ορισμένα χαρακτηριστικά στις προσωπικότητες του παρελθόντος. Μπορούμε να μιλήσουμε για γενναίους και δειλούς, για οραματιστές και αχυρανθρώπους, για ανθρώπους που επέλεξαν να ζήσουν γονατιστοί και για αυτούς που επέλεξαν να πεθάνουν ελεύθεροι. Γιατί η κάθε μορφής τυραννία δεσμεύει το σώμα αλλά όχι την ψυχή αν ο άνθρωπος το θελήσει…
Στις 10 Μαΐου 1956 η κατάσταση στην Κύπρο ήταν δραματική. Ένα χρόνο πριν οι Ελληνοκύπριοι είχαν πάρει τα όπλα κατά των Βρετανών αποικιοκρατών. Η οργάνωση των Ελλήνων της Κύπρου ονομαζόταν ΕΟΚΑ και ήταν η μοναδική εκείνη την εποχή (μαζί με αυτήν των επαναστατών της Αλγερίας) που έδινε αντιμπεριαλιστικό αγώνα χωρίς να είναι κομμουνιστική και να τη στηρίζει το ανατολικό μπλοκ. Αντιθέτως, αρχηγός της ήταν ένας σφοδρός αντικομμουνιστής και πρώην αρχηγός της οργάνωσης Χ, ο Γεώργιος Γρίβας. Πέραν, όμως, από το ιδεολογικό πλαίσιο η ΕΟΚΑ είχε την αποδοχή της πλειοψηφίας όχι μόνο του Κυπριακού Ελληνισμού αλλά και των Ελλήνων της Ηπειρωτικής Ελλάδας. Και το σπουδαιότερο: τα μέλη της ήταν στην πλειοψηφία τους νεαρά παιδιά, πρόθυμα να δώσουν τη ζωή τους για την Ελλάδα.
Δύο από αυτά τα παιδιά ήταν ο Μιχαλάκης Καραολής και ο Ανδρέας Δημητρίου. Ο πρώτος κατηγορήθηκε ότι πυροβόλησε και σκότωσε τον Ηρόδοτο Πουλή, Ελληνοκύπριο Αστυνομικό που χαρακτηριζόταν ως «προδότης» λόγω του ότι έδινε πληροφορίες στους Βρετανούς. Ο Ανδρέας Δημητρίου είχε εκτελέσει Άγγλο αξιωματούχο. Το Βρετανικό Δικαστήριο τους καταδίκασε σε θάνατο και η Βασίλισσα Ελισάβετ απέρριψε κάθε αίτηση χάριτος που ζήτησαν οι συνήγοροι.
Στις 10 Μαϊου 1956 τα παιδιά αυτά, μόλις 23 ετών, οδηγήθηκαν στην αγχόνη. Και μπροστά στο θάνατο δεν έκλαψαν καθόλου. Είπαν τον Εθνικό Ύμνο, «Τον ύμνο εις την Ελευθερία» και βάδισαν προς τον άλλο κόσμο, τον κόσμο των Ηρώων…
Όλοι οι Έλληνες έκλαψαν… Έκλαψαν γιατί τα παιδιά αυτά μπορεί να χαρακτηρίζονταν ως «τρομοκράτες» από τη Βρετανία αλλά στη συνείδηση και του τελευταίου ανθρώπου που αισθανόταν Έλληνας ήταν Ήρωες. Όχι γιατί επέλεξαν την ένοπλη δράση κατά της καταπίεσης, ζητώντας ελευθερία. Αλλά γιατί στάθηκαν υπερήφανα σαν πραγματικοί Έλληνες μπροστά στο θάνατο.
Δεν μπορούμε να μιλάμε για καλούς και κακούς. Όμως, μπορούμε να μιλήσουμε για γενναίους, οραματιστές και ανθρώπους που πέθαναν ελεύθεροι για να μη ζήσουν γονατισμένοι. Και τέτοιοι ήταν ο Καραολής και ο Δημητρίου. Ως Έλληνες οφείλουμε να μιμηθούμε το παράδειγμά τους…
