του Γιώργου Πισσαλίδη*
Έκλεισαν 98 χρόνια από το Οκτωβριανό πραξικόπημα του Λένιν που βύθισε στην ερυθρή τρομοκρατία τον Ρώσσικο λαό, ενώ οι συνεχιστές του φρόντισαν να κάνουν το ίδιο στους λαούς της Ανατολικής Ευρώπης. Και εμείς, ως συνεισφορά στην μάχη ενάντια στην αριστερή ηγεμονία στον κόσμο των ιδεών στην χώρα μας, συνεχίζουμε το αφιέρωμα στις σημαντικότερες ταινίες που άσκησαν κριτική στον κομμουνισμό. Ανάμεσα τους εμπορικές επιτυχίες, δημιουργίες κορυφαίων σκηνοθετών και ταινίες βραβευμένες με Όσκαρ.
Δόκτωρ Ζιβάγκο (Dr Zhivago) του Ντέηβιντ Λυν (1965). H μετατροπή του ιδεαλιστή ποιητή και γιατρού Γιούρι Ζιβάγκο (Ομάρ Σαρίφ) από οπαδό της Επανάστασης σε αντιφρονούντα και ο διχασμός του ανάμεσα στην αριστοκράτισσα σύζυγο του (Τζέραλντιν Τσάπλιν) και την μούσα του, Λάρα (Τζούλι Κρίστι), σύζυγο ενός σημαντικού στελέχους της Αριστεράς. Πέντε Όσκαρ, ανάμεσα τους εκείνο της Καλύτερης Μουσικής για το αθάνατο σάουντρακ του Μωρίς Ζαρ. 
Κόντρα στην κυριαρχία της Αριστεράς
Οι Πράσινοι Μπερέδες (The Green Berets) των Τζων Γουαίην, Ρέη Κέλλογκ και Μέλβιν Λερόϋ (1968). Η μόνη ταινία που εξύμνησε την επέμβαση στο Βιετνάμ, κόντρα στο κατευθυνόμενο από την Μόσχα, «αντιπολεμικό» πνεύμα που κυριαρχούσε στα αμερικάνικα πανεπιστήμια. 
Η Ομολογία (L’ Aveu) του Κώστα Γαβρά (1970). Η ταινία που αποξένωσε τους Γαβρά και Μοντάν από την Αριστερά αναφέρεται στις εκκαθαρίσεις της Πράγας του 1951 και τα βασανιστήρια που υπέστη ο Άρθουρ Λόντον (Υβ Μοντάν), πρώην υπουργός εξωτερικών της Τσεχοσλοβακίας για να υποχρεωθεί να υπογράψει μια κατασκευασμένη ομολογία προδοσίας. 
Μια Μέρα του Ιβάν Ντενίσοβιτς (One Day in the Life of Ivan Denisovich) τουΚάσπερΓρέντε (1971). Πιστή μεταφορά του συγκλονιστικού αυτοβιογραφικού βιβλίου του Αλεξάντρ Σολζενίτσυν για την ζωή στα Σοβιετικά στρατόπεδα συγκεντρώσεως. 
Ταινίες από το Ανατολικό Μπλοκ
Άνθρωπος από Μάρμαρο (Czlowiek z Marmun) του Αντρέι Βάιντα (1977). Η πιο διάσημη ταινία αντιφρονούντα του Ανατολικού Μπλοκ, όπου μία φοιτήτρια κινηματογράφου (Κριστίνα Γιάντα) κάνει την διπλωματική της εργασία πάνω στον Ματέους Μπιρούτ, ένα κτίστη-σύμβολο του σταχανοβισμού του ‘50. Όμως δεν θα της επιτραπεί να την τελειώσει, όταν ανακαλύψει ότι ο προλεταριακός ήρωας έπεσε σε δυσμένεια του καθεστώτος και δολοφονήθηκε από την μυστική αστυνομία στην διάρκεια εργατικών διαδηλώσεων το 1972. Με τον «Άνθρωπο από Μάρμαρο», ο Βάιντα κήρυξε την ανάγκη για ένα συνδικαλισμό, ανεξάρτητο από το Κόμμα, ανοίγοντας τον δρόμο για την «Αλληλεγγύη». 
Καμουφλάζ (Barwy ochronne) του Κριστόφ Ζανούσι (1977). Στην διάρκεια των καλοκαιρινών μαθημάτων σε μια σχολή γλωσσολογίας, ένας 26χρονος καθηγητής που πιστεύει σε ύπαρξη ηθικών κανόνων υπεράνω συμφερόντων, συγκρούεται πάνω σε θέματα δεοντολογίας με ένα μεγαλύτερο συνάδελφο του, μέλος του κόμματος και οπαδό της επιβίωσης του δυνατότερου και συντρίβεται. 
Χωρίς Αναισθητικό (Ben znieczulenia) του Αντρέι Βάϊντα (1978). Ένας γνωστός Πολωνός δημοσιογράφος κάνει το λάθος να νομίζει ότι η επιτυχία του δίνει το δικαίωμα να κάνει ελεύθερη κριτική στην Κυβέρνηση. Θα χάσει την δουλειά του στην τηλεόραση και το πανεπιστήμιο, αλλά και την γυναίκα του από έναν νεαρό, οδηγούμενος έτσι στην αυτοκτονία. 
Ερασιτέχνης Κινηματογραφιστής (Amator) του Κριστόφ Κισλόφσκι (1979). Ένας εργάτης σε εργοστάσιο αγοράζει μια κάμερα για να αποθανατίζει την νεογέννητη κόρη του. Ως μόνος κάτοχος κάμερας στην πόλη, θα καταλήξει να είναι ο επίσημος φωτογράφος του εργοστασίου. Όμως πολλές σκηνές που τραβάει διαφωνούν με την επίσημη γραμμή του κόμματος και τελικά θα απολυθεί. 
Stalker του Αντρέι Ταρκόφσκι (1979). Μέσα από το ταξίδι τριών ατόμων στην απαγορευμένη, από την κυβέρνηση, περιοχή της Ζώνης, όπου μπορεί κανείς να εκπληρώσει τα πιο κρυφά του όνειρα, ο Ταρκόφσκι αναζητά τον Θεό, κόντρα στην αθεΐα και τον ορθολογισμό της κομμουνιστικής ιδεολογίας. 
Άνθρωπος από Σίδερο (Czlowiek z zelaza) του Αντρέι Βάιντα (1981). Η συνέχεια του «Άνθρωπου από Μάρμαρο», με την αντιφρονούντα σκηνοθέτιδα να έχει παντρευτεί τον γιο του ηρωικού κτίστη της πρώτης ταινίας, τον «άνθρωπο που ξεκίνησε τα γεγονότα του Γκντάνσκ». Οι ομοιότητες με την ιστορία του Βαλέσα (ο οποίος παίζει τον εαυτό του) είναι ολοφάνερες στην ταινία που έκανε διάσημο στο εξωτερικό το κίνημα της «Αλληλεγγύης», κερδίζοντας τον Χρυσό Φοίνικα του Φεστιβάλ Καννών.
Υπόθεση Δαντών (Danton) του Αντρέι Βάιντα (1983). Η σύγκρουση του ιδεαλιστή λαϊκού ηγέτη της Γαλλικής Επαναστάσεως Δαντών με τον ρεαλιστή και αυταρχικό Ροβεσπιέρο δίνει στον Βάιντα να μιλήσει για την διαμάχη Βαλέσα-Γιαρουζέλσκι.
Μεταμέλεια (Monanieba) του Τενγκίζ Αμπουλάντζ (1984). Η ταινία που έριξε τον κομμουνισμό είναι μια σουρεαλιστική αλληγορία για τον σταλινισμό, όπου το πτώμα ενός τυραννικού γεωργιανού δημάρχου, εμφανίζεται ξανά και ξανά μετά την κηδεία, παρόλη την προσπάθεια των ανθρώπων να το θάψουν. Βραβείο Επιτροπής του Φεστιβάλ Καννών 1987. 
Η δεκαετία του ‘80
Κραυγές στην Σιωπή (The Killing Fields) του Ρόλαντ Τζόφε (1984). Στην διάρκεια της ανόδου των «Ερυθρών Χμερ» στην εξουσία, ο υποψήφιος για Βραβείο Πούλιτζερ αμερικανός δημοσιογράφος Σίντνεϋ Σάνμπεργκ προσπαθεί να σώσει τον φίλο, Ντιθ Πραν, φωτογράφο και πληροφοριοδότη του, στον οποίο χρωστά τα πάντα, από τα στρατόπεδα θανάτου του κομμουνιστικού καθεστώτος. 
Κόκκινη Αυγή (Red Dawn) του Τζωρτζ Μίλιους (1984). Δύο μαθητές (Πάτρικ Σουαίηζ και Τσάρλυ Σην), που ο πατέρας τους (Χάρυ Ντην Στάντον) είναι survivalist, ηγούνται της αντίστασης ενάντια στα Σοβιετικά και Κουβανικά στρατεύματα που έχουν εισβάλει από αέρος στις ΗΠΑ και έχουν επιβάλλει κατοχή. 
Ελένη του Πήτερ Γέητς (1985). Μεταφορά του διάσημου βιβλίου του Νίκολας Γκέητζ για τις προσπάθειες της μάνας του να σώσει αυτόν και τα αδέλφια του από το κομμουνιστικό παιδομάζωμα και την δολοφονία της από τους μπολσεβίκους του «Δημοκρατικού Στρατού». 
Ο Μπαμπάς Λείπει σε Ταξίδι για Δουλειές (Otac na sluzbenom putu) του Εμίρ Κουστουρίτσα (1985). Η Γιουγκοσλαβία του Τίτο την δεκαετία του ‘50, μέσα από τα μάτια ενός 6χρονου που του έχουν πει ότι ο πατέρας του λείπει σε δουλειές, μιας και έχει συλληφθεί ως «σταλινικός», κατηγορία που την εποχή της ρήξης με την ΕΣΣΔ, ισοδυναμούσε με «προδοσία».
Το Τέταρτο Πρωτόκολλο (The Fourth Protocol) του Τζων Μακ Κένζι (1987). Ο Βαλέρυ Πετρόφκι (Πήτερ Μπρόσναν), ο μεγαλύτερος πράκτορας των Σοβιετικών έρχεται κρυφά στην Αγγλία για να δημιουργήσει πυρηνικό ατύχημα κοντά σε μια αμερικανική βάση, χωρίς να αφήσει ίχνη, έτσι ώστε οι Αμερικανοί να αναγκασθούν να εγκαταλείψουν το βρετανικό έδαφος. Ο μόνος που μπορεί να τον σταματήσει είναι ο Τζων Πρέστον (Μάικλ Κέην) της M15, αλλά οι ανώτεροι του δεν φαίνεται να νοιάζονται. 
Ανόι Χίλτον (Hanoi Hilton) του Λαϊονελ Τσάντγουιντ (1987). Ένα δράμα για τα βασανιστήρια που υπέστησαν οι Αμερικανοί αιχμάλωτοι πολέμου στην περιβόητο στρατόπεδο Χόα Λόα του Βιετνάμ, το επονομαζόμενο «Ανόι Χίλτον». 
Μετά την πτώση του Τείχους
Το Κυνήγι του Κόκκινου Οκτώβρη (The Hunt for Red October) του Τζων Μακ Τιέρναρ (1990). Για να αποφύγει να πυροδοτήσει ένα πυρηνικό πόλεμο, ο Μάρκο Ράμιους (Σων Κόννερυ), ναύαρχος του πιο σύγχρονου Σοβιετικού πυρηνικού υποβρυχίου, αποσκιρτά στην Δύση μαζί με το πλοίο και το πιστό του πλήρωμα. Όμως οι Αμερικανοί νομίζουν ότι επιτίθεται στην χώρα τους. Ο μόνος που καταλαβαίνει τους σκοπούς του είναι ο ειδικός της CIA, Τζακ Ράιαν (Άλεκ Μπάλντουϊν). 
Undergroundτου Εμίρ Κουστουρίτσα (1995). Ντελιριακή σάτιρα του τιτοϊσμού, τον οποίο ο σκηνοθέτης κατηγορεί ότι αποβλάκωνε τον λαό με τον Ψυχρό Πόλεμο, τον πρόδωσε και τον οδήγησε στον εμφύλιο που κατασπάραξε την χώρα. Χρυσός Φοίνικας στο Φεστιβάλ Καννών. 
Ανατολή–Δύση (Est-Ouest) του Ρεζίς Βαρνιέ (1999). Ο τρόμος στην καθημερινή ζωή της Σοβιετικής Ένωσης, μέσα από την ιστορία ενός ρώσου και της γαλλίδας γυναίκας του (Σαντρίν Μπερνάρ), που κάνουν το λάθος να πιστέψουν την επίκληση του Στάλιν προς τους ρώσους εμιγκρέδες που ζουν στη Δύση, να επιστρέψουν για να βοηθήσουν στην ανοικοδόμηση της πατρίδας. 
Οι Ζωές των Άλλων (Das Leben der Anderen) του Φλόριαν Χένκελ φον Ντόνερσμαρκ (2006). Ένα αριστούργημα για τον ολοκληρωτισμό της Στάζι και την ηθική επανάσταση του καλύτερου πράκτορα της (Ούλριχ Μύχε). Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας και Βραβείο καλύτερης ευρωπαϊκής ταινίας. 
Κατύν (Katyn) του Αντρέϊ Βάϊντα (2006). Η σφαγή 21.000 Πολωνών αξιωματικών, που αποτελούσαν την αφρόκρεμα της χώρας από τους Σοβιετικούς στο δάσος του Κατύν στην διάρκεια του πολέμου. Κυρίως, όμως η άρνηση των συγγενών να αποδεχθούν την προπαγάνδα του μεταπολεμικού καθεστώτος. 
Ο Ναύαρχος του Αντρέι Κράβτσουκ (2008). Η βιογραφία του ηγέτη των Λευκών, Αλεξάντερ Κόλτσακ, που χρηματοδοτήθηκε από την κυβέρνηση του Πούτιν και αποκατέστησε τον εθνικό ήρωα των Ρώσων.
Ανώνυμη: το απαγορευμένο ημερολόγιο (Anonyma: Eine Frau in Berlin) του Μαξ Φάμπερμποκ (2008). Μία ανώνυμη Γερμανίδα (Νίνα Χας) που ζει τις τελευταίες μέρες του Βερολίνου θα γνωρίσει, όπως 2 εκατομμύρια ακόμα Γερμανίδες, τον βιασμό και την ταπείνωση από τους μπολσεβίκους. Η μόνη οδός σωτηρίας είναι να τα φτιάξει με έναν Ρώσο αξιωματικό. Μια τρομερή ταινία που επί δύο χρόνια σαπίζει στα ράφια της ελληνικής εταιρείας διανομής. 
*O Γιώργος Πισσαλίδης έχει γεννηθεί στην Θεσσαλονίκη και ζει στην Αθήνα. Είναι καλλιτεχνικός συντάκτης και κριτικός κινηματογράφου. Έχει σπουδάσει Αγγλική Φιλολογία – Φιλοσοφία και έχει παρακολουθήσει μαθήματα Ιστορίας της Τέχνης στο Deree College Αγίας Παρασκευής. Έχει σπουδάσει Δημοσιογραφία στο “Δημοσιογραφικό Εργαστήρι” και σκηνοθεσία κινηματογράφου στην Σχολή Χατζίκου. Έχει εργαστεί επί σειρά ετών ως συνεργάτης των κυριότερων ελληνικών μουσικών περιοδικών (Ποπ & Ροκ, Jazz & Τζαζ, Οζ, Δίφωνο), αλλά και «έθνικ» περιοδικών του εξωτερικού (Folk Roots, Global Rhythm) Έχει γράψει το κεφάλαιο για την ελληνική μουσική στον διεθνούς κύρους «έθνικ» οδηγό «TheRoughGuideonWorldMusic: Europe, Asia & Pacific», που κυκλοφορεί από τον εκδοτικό οίκο Penguin. Έχει επιμεληθεί τις σημαντικές συλλογές ελληνικής μουσικής Τhe Rough Guide to the Music (World Music Network, 2001) και Grecia: De Oriente Y De Occidente (Resistencia, 1999) σε Αγγλία και Ισπανία αντίστοιχα. Έχει υπάρξει συνεργάτης της “Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας” την περίοδο 1998- 2003. Εδώ και 11 χρόνια αρθρογραφεί για την εθνική κουλτούρα, τον Δεξιό και χριστιανικό κινηματογράφο. Με αυτό το αντικείμενο είναι τακτικός συνεργάτης της εφημερίδας “Ελεύθερος Κόσμος”, ενώ άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε πολλά ηλεκτρονικά και έντυπα μέσα όπως Ελληνικές Γραμμές, Τόλμη (το περιοδικό της Αρχιεπισκοπής Αθηνών), Ελληνική Αγωγή, Τότε, Λαβύρινθος, Patria, κλπ.. Έχει πραγματοποιήσει ομιλίες για διάφορα θέματα (βιβλιοπωλείο Λόγχη, Δεσμοί Ελλήνων, Φεστιβάλ Patria, Σύλλογος Θερμοπύλες κλπ), και έχει φιλοξενηθεί στον τηλεοπτικό σταθμό Τηλεάστυ. Από το 2012 παρουσιάζει την καθημερινή εκπομπή “Η τέχνη στα ορθά” στο διαδικτυακό ραδιόφωνο “Ράδιο Axis”. Τέλος από τις αρχές του 2013 είναι υπεύθυνος της ιστοσελίδας “Διανεμισμός” όπου προβάλει την ομώνυμη παραδοσιοκρατική άποψη για την οικονομία και την κρίση.
