“Το πρόβλημα με αυτό είναι ότι ο υλισμός του Μαρξ συνεπάγεται ότι οι άνθρωποι έρχονται μαζί μόνο λόγω υλικών παραγόντων”.
Από το http://www.libertarianism.org/
#libertarianism
#karl_s_marx_social_man
Ο κειμενογράφος υποστηρίζει ότι η άποψη του Μαρξ για την αποξένωση περιέχει μια βασική αντίφαση. Από τη μία πλευρά, ο Μαρξ πίστευε ο κομμουνισμός θα καταργήσει την αποξένωση και ότι η κοινωνικότητα του ανθρώπου θα πραγματωθεί. Από την άλλη πλευρά, ο Μαρξ πίστευε ότι η πηγή της κοινωνικής φύσης του ανθρώπου ήταν ο καταμερισμός της εργασίας, η οποία ήταν και η πηγή της αποξένωσης·εάν ο κομμουνισμός καταργούσε την αποξένωση καταργώντας τον καταμερισμό της εργασίας, θα έπρεπε να καταργήσει την κοινωνική φύση του ανθρώπου!
Η βασική αντίφαση του καπιταλισμού, σύμφωνα με τον Μαρξ, ήταν ότι ο καπιταλισμός ήταν ταυτόχρονα η πιο κοινωνική και συνεταιριστική μορφή της παραγωγής και όμως οργανωτική αρχή του ήταν ο εγωισμός και η ιδιοτέλεια, αφού οι αλληλεπιδράσεις των ατόμων μεταξύ τους βασίζονται σε διαιρεμένα, αντικρουόμενα και διακριτά συμφέροντα. Ο καπιταλισμός μεγενθύνει και κορυφώνει την αποξένωση που ξεκίνησε όταν οι άνθρωποι ανέλαβαν διαφορετικά επαγγέλματα και ασχολίες, κατ’επέκταση και διαφορετικές ιδέες, εμφανίσεις, επιθυμίες και συμφέροντα. Ο καταμερισμός της εργασίας συνεχίζεται καθώς η σωματική εργασία διαχωρίζεται από τη διανοητική, το άτομο διαχωρίζεται από το κράτος και οι άνθρωποι γίνονται μονόπλευροι και υπανάπτυκτοι. Αυτή η αύξηση του καταμερισμού της εργασίας συνδέεται άμεσα με την εισαγωγή και την επακόλουθη άνθηση της ιδιωτικής περιουσίας, δεδομένου ότι η τελευταία επιτρέπει και επιταχύνει το διαχωρισμό του ενός ανθρώπου από τον άλλο και αποτελέι ουσιαστικό συστατικό για τις ευρείες και πολύπλοκες συναλλακτικές σχέσεις που συμβάλλουν στη συνέχιση της αποξένωσης.
Λαμβάνοντας υπόψη την ανάλυση αυτή, είναι εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί ο Μαρξ πίστευε, ότι η δια του κομμουνισμό κατάργηση της αποξένωσης θα σήμαινε την κατάργηση του καταμερισμού της εργασίας και της ιδιωτικής ιδιοκτησίας. Οι άνθρωποι τότε θα παρήγαγαν ό, τι, όταν και όπου ήθελαν και θα το έπρατταν μόνο βάσει των ανθρωπίνων αναγκών, και όχι βάσει κάποιων στενά εννοουμένων συμφερόντων.
Το πρόβλημα με αυτό είναι ότι ο υλισμός του Μαρξ συνεπάγεται ότι οι άνθρωποι έρχονται μαζί μόνο λόγω υλικών παραγόντων. Ο Μαρξ αναφέρει ρητά στο “The German Ideology” : οι άνθρωποι συνέρχονται, όχι στη βάση του πολιτισμού, κάποιου ηθικού ιδεώδους, των πολιτικών θεσμών, της θρησκείας, κ.λπ., αλλά λόγω της αναγκαιότητας της συνεργασίας, η οποία προέρχεται από την ανάγκη να διατηρηθούν και να αναπαράχθούν οι ίδιοι ως άτομα και ως είδος. Η συνεργασία συνεπάγεται κοινωνικές σχέσεις, πράγμα που συνεπάγεται καταμερισμό της εργασίας. Μόλις οι κοινωνικές αυτές σχέσεις αποκτήσουν μια ιδιόμορφη ανθρώπινη μορφή, όπου η γένεση των παραγωγικών δεξιοτήτων δεν είναι μόνο βιολογική, τότε οι ανάγκες επεκτείνονται, η εξειδίκευση αρχίζει, ο καταμερισμός της εργασίας γίνεται πιο περίπλοκος και η αλληλεξάρτηση διευρύνεται. Καθώς η σφαίρα της αλληλεξάρτησης εμπλέκει όλο και περισσότερους ανθρώπους, ο άνθρωπος γίνεται όλο και πιο κοινωνικός. Επομένως η κατάργηση του καταμερισμού της εργασίας στον κομμουνισμό, θα σήμαινε ότι οι άνθρωποι δεν πρέπει να συνεργάζονται ή να είναι κοινωνικοί. Δεδομένης της ανάλυσης του Μαρξ, μια καθαρά εθελοντική (χωρίς εξαναγκασμό της αναγκαιότητας) ένωση παραγωγών θα αποτελούσε αντίφαση. Αν οι ικανότητες του καθενός είναι όλες πλήρως ανεπτυγμένες και η σπανιότητα των πόρων καταργείται, οι άνθρωποι δεν θα χρειάζονταν ο ένας τόν άλλο και η αυτοματοποίηση των ατόμων θα ξεκινούσε.
Υπάρχουν μόνο δύο λύσεις σε αυτό το δίλημμα: είτε να παραδεχθούμε ότι ο Μαρξ δεν σοβαρολογούσε στο ότι ο κομμουνισμός θα πραγμάτωνε τον κοινωνικό άνθρωπο ή να παραδεχθούμε ότι ο Μαρξ οφείλει να αναγνωρίσει ότι υπάρχουν και άλλες βάσεις για κοινωνικότητα πέραν των υλικών παραγόντων. Και οι δύο αυτές εναλλακτικές λύσεις δεν είναι ελκυστικές. Αν σκεφτούμε την πρώτη, τι το τόσο επωφελές έχει η αυτάρκεια των ατόμων με όλες τις δυνάμεις τους πλήρως ανεπτυγμένες, έτσι ώστε να μην χρειάζονται κανέναν; Ίσως μια κοινωνία τέτοιων ανθρώπων θα εξαφάνιζε την αποξένωση, αλλά θα το έπραττε με το κόστος της προώθησης του καθαρού εγωισμού. Η δεύτερη εναλλακτική, θα σήμαινε ότι οι πολιτιστικές ή/και κοινωνικές ανάγκες θα έφερναν τους κομμουνιστές μαζί. Οι πολιτιστικές ανάγκες θα ήταν ανάγκες για μάθηση του ενός από τον άλλο, για διεύρυνση των δυνατοτήτων του ενός δια της συναναστροφής του με τον άλλο που έχει τις ίδιες ανάγκες. Αλλά φαίνεται σαν ευσεβής πόθος ότι τέτοιες ανάγκες από μόνες τους θα πετύχαιναν την αρμονία που ο Μαρξ επιθυμούσε, ενώ το να κάνουμε μια τέτοια ιδεαλιστική υπόθεση, παραβιάζει και το πνεύμα υλισμού του Μαρξ. Κοινωνικές ανάγκες θα ήταν οι ανάγκες για αποδοχή της παρέας, της αγάπης, κ.λπ., των άλλων-σε γενικές γραμμές, μια ευρεία αγελαία τάση. Αλλά οι μαρξιστικές παραδοχές απαιτούν ότι μια τέτοια γενική τάση προϋποθέτει συγκεκριμένο ιστορικό περιεχόμενο, προκειμένου να επιβεβαιώσουν τον ισχυρισμό ότι τέτοια αγελαία ένστικτα θα έφερναν τους ανθρώπους μαζί αρμονικά. Ωστόσο, η απουσία πραγματοκεντρικού προσανατολισμού και φυσικών αναγκών καθιστούν απίθανο ότι θα μπορούσε να δοθεί τέτοιο περιεχόμενο. Η θεωρία του Μαρξ προϋποθέτει ότι οι κοινωνικές σχέσεις, ελλείψει οποιασδήποτε υλιστικής βάσης, δεν θα είναι ιδιαίτερα σύνθετες, πράγμα που συνεπάγεται ότι η κομμουνιστική κοινωνία θα ήταν εντελώς πρωτόγονη. Έτσι, όποια στροφή και αν πάρουμε, το δίλημμα του Μαρξ παραμένει άλυτο.
