του Ιωάννη Γ. Στρατάκη
“For a man’s house is his castle, et domus sua cuique est tutissimum refugium (and each man’s home is his safest refuge)”.
Πρόσφατα στις ΗΠΑ, στην πολιτεία της Αριζόνα, ένας ιδιοκτήτης καταστήματος όταν αντελήφθη ότι στην τράπεζα απέναντι από το μαγαζί του βρισκόταν σε εξέλιξη μια ληστεία αποφάσισε να αντιδράσει. Αφού πήρε τα κλειδιά, τα οποία οι δράστες είχαν αφήσει πάνω στη μηχανή του αυτοκινήτου τους, περίμενε μέχρι να βγουν από την τράπεζα και τότε πυροβόλησε εναντίον τους τραυματίζοντας θανάσιμα τον ένα εκ των δύο δραστών και τρέποντας σε φυγή τον συνεργό του. Ο ευσυνείδητος πολίτης, όπως χαρακτηρίστηκε από την αστυνομία, όχι μόνο δεν διώχθηκε από τις τοπικές αρχές αλλά αντίθετα δέχθηκε τα συγχαρητήρια και τις ευχαριστίες τους για την ηρωική αυτή πράξη του. Το παραπάνω περιστατικό υπήρξε η αφορμή προκειμένου να μελετήσω το νομικό πλαίσιο που επιτρέπει, και ασφαλώς επικροτεί, τέτοιες ενέργειες.
Καθώς λοιπόν εξερευνούσα τις διάφορες διατάξεις νόμων περί αυτοάμυνας που ισχύουν στις εκάστοτε πολιτείες των ΗΠΑ συνάντησα σε πάμπολλες περιπτώσεις τους λεγόμενους “StandYourGroundlaws”. Νόμους που επιτρέπουν την χρήση-ακόμα και θανάσιμης- βίας σε περιπτώσεις αυτοάμυνας, προστασίας της προσωπικής ιδιοκτησίας κλπ. Αυτοί οι νόμοι επίσης επιτρέπουν την χρήση βίας και σε περιπτώσεις που ο αμυνόμενος θεωρεί ότι ένα τρίτο άτομο βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο ή προκειμένου να σταματήσει κάποια εγκληματική πράξη που λαμβάνει μέρος ενώ δεν υπάρχει κανένα καθήκον από μεριάς του αμυνόμενου να υποχωρήσει. Ασφαλώς θέλοντας και μη κάποιος ασυναίσθητα θα κάνει την σύγκριση με το εγχώριο νομικό πλαίσιο-το οποίο είναι κομμένο και ραμμένο έτσι ώστε να συμβαδίζει απόλυτα με την ηττοπάθεια που προστάζει η «ανθρωπιστική» κουλτούρα που κατά κύριο λόγο λειτουργεί ενάντια στον αμυνόμενο ενώ προστατεύει τον εκάστοτε δράστη.
Όταν οι Άγγλοι άποικοι έφταναν στον νέο κόσμο μετέφεραν μεταξύ άλλων και την νομική τους παράδοση η οποία περιελάμβανε και την έννοια ότι το σπίτι κάποιου είναι το κάστρο καθώς και το καταφύγιο του, έννοια που έγινε αργότερα γνωστή ως “theCastleDoctrine”(το Δόγμα του Κάστρου). Παρότι η αντίστοιχη έννοια στην Αγγλία έχασε την ισχύ της σε ένα βαθμό ενώ πάντα περιείχε περιορισμούς, στις ΗΠΑ από τη δημιουργία τους και έκτοτε πάντα ερμηνευόταν από τα δικαστήρια ως ένας λόγος άρσης του ποινικού χαρακτήρα της πράξης. Υπάρχουν πάμπολλες περιπτώσεις στις οποίες τα δικαστήρια όχι μόνον επικύρωσαν την ισχύ αυτή, αλλά σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις δεν θεωρήθηκε πως ο αμυνόμενος είχε καθήκον να υποχωρήσει υπό την ενδεχόμενη απειλή.
Το 1877 ένα δικαστήριο αναγνώρισε πως το υποτιθέμενο καθήκον της υποχώρησης δεν ήταν συμβατό με τον αμερικανικό χαρακτήρα που δεν δέχεται να υπακούσει σε νόμους που θα του υπαγορεύουν να «το βάλει στα πόδια» όταν απειλείται. Μία σημαντική διαφορά επίσης με τους αγγλικούς καθώς και τους αντίστοιχους ελληνικούς νόμους είναι ότι στις περιπτώσεις αυτοάμυνας δεν ισχύει η αρχή της αναλογικότητας. Συνεπώς το αμυντικό μέσο μπορεί να είναι και κατά πολύ δυσανάλογο με αυτό που χρησιμοποιεί ο επιτιθέμενος, πράγμα το οποίο είναι απόλυτα λογικό καθότι δεν υπάρχει καμία λογική σε μία-το πολύ-ίση μάχη με τον δράστη. Σκοπός ενός αμυνόμενου είναι να εξουδετερώσει τον επιτιθέμενο και κατ επέκταση να σώσει τον εαυτό ή άλλους που μπορεί να βρίσκονται σε κίνδυνο. Ο αμυνόμενος έχει το δικαίωμα να απαντήσει στη βία με βία και είναι αδιάφορο το εάν ο επιτιθέμενος κρατάει πχ μαχαίρι ενώ ο επιτιθέμενος πιστόλι. Τέλος, σε ορισμένες πολιτείες το δικαίωμα χρήσης βίας προκειμένου να προστατέψει κάποιος το «κάστρο» του έχει επεκταθεί έτσι ώστε να περιλαμβάνει και οχήματα.
Οι νόμοι αυτοί δέχονται συνεχώς κριτική σχεδόν πάντα από αριστερής προέλευσης ακτιβιστές. Όμως, πέραν του ότι υπάρχουν αρκετές ασφαλιστικές δικλείδες που ενισχύουν τον νόμο και φροντίζουν να μην μπορεί να χρησιμοποιηθεί από εγκληματίες προκειμένου να δικαιολογήσουν μια εν ψυχρώ δολοφονία με την πρόφαση της αυτοάμυνας οι εκάστοτε διαμαρτυρόμενοι προφανώς ξεχνούν το βασικό μέλημα του νόμου που είναι το δικαίωμα του αμυνόμενοι να αντιμετωπίσει τον επιτιθέμενο, χωρίς τον φόβο μίας μετέπειτα σύλληψής του. Αν αυτοί οι νόμοι καταργηθούν τότε αυτόματα οι πολίτες θα βρίσκονται στο έλεος των εγκληματιών και όπως έχουμε δει σε πάμπολλες περιπτώσεις κυρίως στη χώρα μας αυτό οδηγεί σε τραγωδίες ενώ πάρα πολλοί ανυπεράσπιστοι ( κυρίως ηλικιωμένοι) βρίσκονται συνεχώς στο έλεος των εγκληματιών. Είτε αρέσει είτε όχι το ένστικτο της αυτοσυντήρησης πάντα θα υφίσταται και συνεπώς οι νόμοι τύπου “Standyourground” και κυρίως το “castledoctrine” δεν είναι παρά ενσαρκώσεις των αέναων φυσικών νόμων.
Βέβαια, το να εκφράζει κανείς τέτοιες απόψεις στην Ευρώπη της σοσιαλδημοκρατίας αποτελεί όνειδος. Αναφερόμαστε πάντα στην Ευρώπη που έσυρε στα δικαστήρια και εν τέλει καταδίκασε το Ηνωμένο Βασίλειο για τα γεγονότα της 6ης Μαρτίου 1988. Στις 6 Μαρτίου του 1988 λοιπόν, στο Γιβραλτάρ, άνδρες της SAS(SpecialAirService-τμήμα των ειδικών δυνάμεων του Ηνωμένου Βασιλείου) κατεδίωξαν 3 τρομοκράτες, μέλη του IRA, που σχεδίαζαν να τοποθετήσουν βόμβα μεγάλης ισχύος με αποτέλεσμα νε ανοίξουν πυρ και να σκοτώσουν εν τέλει τους τρείς υπόπτους. Αν και ήταν άοπλοι σε ι.χ. που άνηκε στον έναν εκ των τριών, μετέπειτα βρέθηκαν μεγάλες ποσότητες εκρηκτικών. Να ναι καλά βέβαια τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, φρόντισαν να ξεκινήσουν σχεδόν άμεσα ένα κυνήγι μαγισσών ενάντια στους άνδρες της SASκαθώς και το ίδιο το Ηνωμένο βασίλειο το οποίο κατηγορούσαν ότι εφάρμοζε την πολιτική “shoottokill” δηλαδή την εκτέλεση των τρομοκρατών χωρίς να τους δίνεται η ευκαιρία να παραδοθούν. Εν τέλει το Ηνωμένο Βασίλειο καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η απόφαση αυτή συνεπάγεται προφανώς ότι όταν κάποιος μεταφέρει εκρηκτικά και κινείται απειλητικά προς εσένα όχι μόνον δεν πρέπει να αμυνθείς αλλά αντιθέτως θα πρέπει να του φερθείς όμορφα και ευγενικά. Το ότι ο εν λόγω κύριος σχεδίαζε να ανατινάξει κάμποσους με τη βόμβα αποτελεί ασυζητητί μια λεπτομέρεια την οποία δεν πρέπει κάποιος να λαμβάνει υπ όψιν. Σε αυτή λοιπόν την Ευρώπη, που δεν αναγνωρίζει το δικαίωμα της άμυνας ενός ολόκληρου κράτους σαφώς και δεν έχω την παραμικρή ψευδαίσθηση για το αν αναγνωρίζει κάτι αντίστοιχο σε ατομικό επίπεδο.
Οι ΗΠΑ δημιουργήθηκαν από κατακτητές και πρωτοπόρους, ανθρώπους που κατάφεραν να εξελίξουν και να βελτιώσουν τις ήδη υπάρχουσες ευρωπαϊκές δομές που μετέφεραν μαζί τους όταν εγκαταστάθηκαν στον νέο κόσμο. Οι Ευρωπαίοι από την άλλη, όχι μόνο δεν κατάφεραν κάτι αντίστοιχο αλλά αντιθέτως κατάφεραν να εκφυλίσουν σταδιακά όλες τις έννοιες και αξίες που αποτελούσαν θεμέλια του Δυτικού πολιτισμού. Βέβαια κάποιος που είναι διατεθειμένος να υπερασπιστεί τον εαυτό καθώς και την περιουσία του αποτελεί πρόβλημα για την σημερινή κοινωνία της πολιτικής ορθότητας όπως αυτή επιβάλλεται από τα τέκνα της σχολής της Φρανκφούρτης, για αυτό και όλοι οι νόμοι και διατάξεις που επιτρέπουν κάτι τέτοιο βρίσκονται υπό συνεχή πόλεμο. Έναν πόλεμο που επιβάλλουν αυτοί που με χαρά θα σκότωναν και θα εξαφάνιζαν όλους τους αετούς από τον ουρανό προκειμένου να σώσουν ένα τραυματισμένο κουνελάκι (τάδε έφη ο αμερικάνος συγγραφέας JackDonovan). Κοινώς αυτούς που θα έκαναν τα πάντα για να επιβληθεί ισότητα και ο άλλος τους αγαπημένος όρος, η κοινωνική δικαιοσύνη. Όταν ο SirEdwardCokeδιατύπωνε στο βιβλίο του με τίτλο “TheInstitutesofthelawsinEngland”, ότι το σπίτι κάθε ανθρώπου είναι το κάστρο και καταφύγιο του μάλλον θα είχε στο μυαλό του την αμερικανική ερμηνεία της φράσης και όχι την μοντέρνα αντίληψη που θέλει τον αμυνόμενο να περιμένει με κατεβασμένα παντελόνια τον δράστη.
