Οι επαναλαμβανόμενες επιθέσεις των ισλαμιστών τρομοκρατών στην Ευρώπη, έχουν δημιουργήσει αίσθημα φόβου στο κοινό και έχουν θέσει σε επαγρύπνηση τις αρμόδιες αρχές. Ολοένα και περισσότεροι πολίτες επιθυμούν να κατανοήσουν τις ιδεολογικές και θρησκευτικές αφετηρίες των ανθρώπων αυτών, αλλά και να ακούσουν συμβουλές σχετικά με το πώς θα πρέπει να αντιδράσουν σε μια επίθεση. Συμπληρωματικά στα ανωτέρω, θα ήταν σημαντικό να γίνει αντιληπτή η μεθοδολογία των τρομοκρατών και οι διάφορες τακτικές τους.
Το modus operandi των ομάδων αυτών έχει ιδιαίτερη σημασία για τα σώματα ασφαλείας και τις αντίστοιχες υπηρεσίες αφού όχι απλά οφείλουν να αντιδράσουν κατασταλτικά κατά την στιγμή της επίθεσης, αλλά θα πρέπει να κατανοήσουν την δομή και τις τακτικές των τρομοκρατών για να τους αντιμετωπίσουν και να εφαρμόσουν προληπτικές αντιτρομοκρατικές μεθόδους. Ο οπλισμός, η εκπαίδευση, η επιλογή του στόχου, του χρόνου της επίθεσης, η αποφασιστικότητα, η ηλικία, η μόρφωση, η καταγωγή και το εισόδημα των τρομοκρατών, η δομή των ομάδων, τα δίκτυα διακίνησης όπλων, η φυσική και πνευματική κατάσταση τους κατάσταση, το οικογενειακό περιβάλλον, συγκροτούν το προφίλ τους και αποτελούν βασικά στοιχεία για το έργο των αντιτρομοκρατικών υπηρεσιών και την δημιουργία βάσεων δεδομένων.
Μεθολογία
Οι τρομοκρατικές ενέργειες των τζιχαντιστών, ποικίλουν από μαζικές βομβιστικές επιθέσεις((Βομβιστική επίθεση στον προαστιακό σιδηρόδρομο της Μαδρίτης, το πρωί της 11ης Μαρτίου 2004. Οι εκρήξεις σκότωσαν 191 ανθρώπους και τραυμάτισαν άλλους 1.800. Την επίθεση ανέλαβε η Αλ Κάιντα.)) σε μέσα μεταφοράς έως επιθέσεις με μαχαίρια σε διερχόμενους πολίτες σε αστικά κέντρα((Γέφυρα του Λονδίνο, Ιούνιος 2017. Σκοτώθηκαν 8 πολίτες και τραυματίστηκαν άλλοι 48.)) ή πολύπλοκες επιθέσεις όπως τον Νοέμβριο του 2015 στο Παρίσι (με επίθεση στο Μπατακλάν) με ταυτόχρονες επιθέσεις σε πολλούς διαφορετικούς στόχους, βαρύ οπλισμό και εκρηκτικά((Η επίθεση εκείνη αποτέλεσε μέρος μια ευρείας καμπάνιας τέτοιων επιθέσεων από πλευράς Ισλαμικού Κράτους, σε όλο τον πλανήτη. Ενδεικτικά αντίστοιχες επιθέσεις έφεραν εις πέρας στην Τουρκία, τον Λίβανο, την Γαλλία και το Ιράκ. Οι επιχειρήσεις αυτές βασίζονται στο μοτίβο των επιθέσεων της τρομοκρατικής οργάνωσης Λασκάρ ελ Ταίμπα, στην Μουμπάι το 2008. Ενδεικτικά σε όλες αυτές τις επιθέσεις οι στόχοι είναι καφετέριες, εστιατόρια και ξενοδοχεία, οι τρομοκράτες φέρουν ΑΚ 47 και διαθέτουν ανάμεσα τους βομβιστές αυτοκτονίας και βόμβες. Στην εκεί επίθεση οι 10 τρομοκράτες επιτέθηκαν σε 12 διαφορετικούς στόχους, έχοντας διεισδύσει στην πόλη μέσω ταχύπλοων σκαφών (διέσχισαν εν πλω την απόσταση Καράτσι-Μουμπάι σε 36 ώρες) και οπλισμένοι με τυφέκια ΑΚ 47 (Κινεζικά αντίγραφα) και πλαστικά εκρηκτικά (RDX), δολοφόνησαν 166 αθώους και τραυμάτισαν άλλους 600 έως ότου εξουδετερώθηκαν από τις Ινδικές ειδικές δυνάμεις. Η τρομοκρατική αυτή ενέργεια διήρκησε τέσσερις ημέρες. Οι τρομοκράτες είχαν εκπαιδευτεί στο κέντρο εκπαίδευσης της Λάσκαρ ελ Ταίμπα, στην περιοχή Μανσέρμπα του Πακιστάν. Η κωδική ονομασία της επιχειρησιακής εκπαίδευσης ήταν «Daura Khaas».)). Από τα τέλη της δεκαετίας του 90’ και ένθεν οι τζιχαντιστές επιλέγουν ολοένα και περισσότερες μεθόδους επίθεσης (πχ οχήματα με τα οποία πατούν ανθρώπους), ενώ στην περίπτωση της Γαλλίας αυξάνεται ο αριθμός των επιθέσεων προς τους πολίτες Εβραϊκής καταγωγής και τα στελέχη των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας. Παράλληλα παρατηρείται η «απλοποίηση» του οπλοστασίου των τρομοκρατών. Ενώ τα προηγούμενα έτη οι επιθέσεις της Αλ Κάιντα απαιτούσαν εκπαιδευμένους στα εκρηκτικά τρομοκράτες καθώς και συγκεκριμένους τύπους εκρηκτικών υλών, σήμερα οι επιθέσεις των μελών του ISIS προκαλούν εξίσου μεγάλο αριθμό νεκρών και τραυματιών χρησιμοποιώντας μαχαίρια, σπάθες, σφυριά ή οχήματα.
Πυρήνες δράσεως
Από τις έως τώρα πληροφορίες που συλλέγουν οι αρμόδιες υπηρεσίες((EUROPOL PUBLIC INFORMATION, Χάγη 18/1/2016 και συνεδριάσεις του First Response Network.)), προκύπτει αλλαγή στην συγκρότηση των πυρήνων δράσης (δηλαδή των επιχειρησιακών ομάδων κατά την στρατιωτική ορολογία) αλλά και ραγδαία αύξηση της αυτό-οργάνωσης πολλών ισλαμιστών. Παλαιότερα, η δράση της Αλ Κάιντα απαιτούσε καλά εκπαιδευμένους μαχητές με γνώσεις σε μεγάλο επίπεδο ενώ σήμερα τα επίπεδα ικανοτήτων και εκπαίδευσης ποικίλουν θεαματικά.((Ενδεικτικά στο βίντεο της επίθεσης στα γραφεία της εφημερίδας charlie hebdo το 2015, οι τρομοκράτες κινούνται κρατώντας περιμετρική κάλυψη, limit of advance και έχοντας τα όπλα σε θέση υψηλής ετοιμότητας. Σε άλλες επιθέσεις οι τρομοκράτες δεν έχουν κανενός είδος συντεταγμένη ή συγκροτημένη κίνηση.)). Η συντριπτική πλειοψηφία των πυρήνων είναι τοπικά οργανωμένες και γνωρίζουν άριστα την κοινότητα μέσα στην οποία ζουν. Ορισμένοι έχουν λάβει βασική εκπαίδευση στην Συρία, ενώ ένας αριθμός εκπαιδεύεται μέσω εγχειριδίων ή εντύπων του ISIS (όπως οι βομβιστές της Βοστώνης) κλπ. Αριθμός τρομοκρατών που εκπαιδεύτηκαν στην Συρία, έχει και εμπειρία από πολεμικές επιχειρήσεις εκεί.
Εκπαίδευση – καθοδήγηση
Για την επιβίωση των πυρήνων ή των μεμονωμένων μαχητών, παρέχεται εκπαίδευση σε τεχνικές παρακολούθησης και αντιπαρακολούθησης καθώς και στην αντίσταση στην ανάκριση. Η δικτύωση και η ανταλλαγή εκπαιδευτικού υλικού, έχει πλέον περάσει στο διαδίκτυο και τα μέλη των ομάδων ανταλλάσουν υλικό χρησιμοποιώντας τα κοινωνικά δίκτυα, διάφορα Virtual Private Networks κλπ. Μια άλλη αλλαγή η οποία προκύπτει, βρίσκεται στην αλλαγή της μεθόδου επιλογής στόχων. Παλαιότερα μέλη της Αλ Κάιντα εκτελούσαν επιθέσεις σε στόχους τους οποίους επέλεγε η διοίκηση τους, ενώ πλέον ο μεγαλύτερος αριθμός στόχων έχει επιλεχθεί είτε από τους ίδιους τους επιτιθέμενους, είτε από κάποιο τοπικό ή περιφερειακό διοικητικό κέντρο. Σε ορισμένες περιπτώσεις ο συντονισμός των επιθέσεων έγινε από το εξωτερικό, όπως στην επίθεση στο αεροδρόμιο του Βελγίου (υπόθεση για την οποία συνελήφθησαν άτομα στο Παγκράτι). Σε γενικότερο πλάνο, η κεντρική διοίκηση επιχειρήσεων του Ισλαμικού Κράτους, με έδρα την Συρία, απλά επιλέγει την γενική στρατηγική. Σε αντίθεση με διάφορες πολιτικο-ιδεολογικές τρομοκρατικές οργανώσεις, οι Ισλαμιστές μπορεί να πλήξουν στόχους οι οποίοι φαινομενικά δεν έχουν πολιτικά ή θρησκευτικά χαρακτηριστικά (πχ απλούς πολίτες, παιδιά κλπ), ενώ στόχοι υψηλής αξίας αποτελούν οι επιθέσεις σε στρατιωτικά και αστυνομικά περίπολα. Πέραν του συμβολισμού μιας τέτοιας επίθεσης, στον κόσμο των τρομοκρατών τέτοιες επιθέσεις προκαλούν φόβο στις τάξεις των σωμάτων αυτών.
Χρησιμοποιούμενα μέσα
Με δεδομένες τις επιθέσεις στην Μαδρίτη το 2004, τις επιθέσεις με βόμβες σε συναυλίες τραίνα και λεωφορεία στην Βρετανία, σε γήπεδο στην Γαλλία και τις αντίστοιχες επιθέσεις στο αεροδρόμιο στο Βέλγιο, προκύπτει πως η πρόκληση μαζικών απωλειών με την χρήση βομβών/βομβιστών αυτοκτονίας, έχει ιδιαίτερη σημασία για τις ομάδες αυτές. Ωστόσο η πολυπλοκότητα τέτοιων επιχειρήσεων δυσκολεύει τους τρομοκράτες και για αυτό προστρέχουν σε φθηνές λύσεις όπως η χρήση οχημάτων ως όπλα ή οι επιθέσεις με κουζινομάχαιρα. Τα τελευταία δέκα χρόνια έχει παρατηρηθεί η χρήση διαφόρων μεθόδων κατασκευής βομβών και επιλογής εκρηκτικών υλών. Στις περισσότερες περιπτώσεις χρησιμοποιούνται αυτοσχέδιες εκρηκτικές ύλες (ANFO) και όχι τυποποιημένα εκρηκτικά, αν και σε παλαιότερες επιθέσεις ίσχυε το αντίστροφο((Χρήση τυποποιημένων εκρηκτικών υλών όπως το TATP και το PETN (Pentaerythritol Tetranitrate) έχουν εντοπισθεί σε τρείς υποθέσεις. Συγκεκριμένα στις υποθέσεις «Richard Reid Shoe Bomb» το 2001, «Sajid Badat Shoe Bomb» το 2003 καθώς και στην υπόθεση επίθεσης σε κολλέγιο, γνωστή ως «Underwear Bomber plot» το 2009 στην Βρετανία. Σύμφωνα με τις αρχές τα εκρηκτικά και τις βόμβες τις προμήθευσε η Αλ Κάιντα.)). Η χρήση βομβών αποτελεί το 40 έως 60% του συνόλου των επιθέσεων((TE-SAT 2017)). Από τις 122 καταγεγραμμένες βομβιστικές επιθέσεις ή σχέδια επιθέσεων των τελευταίων δέκα ετών, μόνο οκτώ αφορούσαν επιθέσεις σε αεροπλάνα.
Αν και οι προσπάθειες των αρχών έχουν ενταθεί, είναι εξαιρετικά δύσκολο να εντοπιστούν άτομα που επιθυμούν να διεξάγουν επιθέσεις copycat. Έτσι άτομα που έχουν ριζοσπαστικοποιηθεί μπορούν να προετοιμάσουν «φθηνές» επιθέσεις δίχως κανείς να τους εντοπίσει αφού δεν αποτελούν μέλη ευρύτερου δικτύου. Ο αριθμός των επιθέσεων που εκτελούνται από ένα άτομο, έχει αυξηθεί κατά 28% μέσα σε δέκα χρόνια.
Στόχοι
Σε γενικότερες γραμμές οι τζιχαντιστές χρησιμοποιούν ως στόχους αθώους πολίτες, χρησιμοποιούν πολύ φτηνά υλικά (πχ κουζινομάχαιρα, τσεκούρια, σφυριά) ως όπλα, επιλέγουν επιθέσεις εναντίον εξαιρετικά ευάλωτων στόχων, δεν αποτελούν μέλη εκτενέστερων δικτύων και όταν επιλέγουν την προμήθεια πυροβόλων όπλων, προτιμούν το παράνομο εμπόριο παρά νόμιμες οδούς. Σε δεύτερη φάση μπορούμε να πούμε πως θεωρούν μεγάλες επιτυχίες τις επιθέσεις σε ένστολους, τις επιθέσεις με βομβιστές αυτοκτονίας και εκρηκτικά. Σε Τρίτη φάση βρίσκονται περισσότερο πολύπλοκες επιθέσεις, με μεγάλο αριθμό ατόμων, μεγάλο φόρτο πυρομαχικών, εκρηκτικά, πολλαπλούς στόχους και αρκετά εκπαιδευμένα άτομα. Έως τώρα δεν υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις για την χρήση WMD((Όπλα μαζικής καταστροφής)) ή συντονισμένες επιχειρήσεις διεξαγωγής δολιοφθορών στα συστήματα επικοινωνιών ή μαζικών ηλεκτρονικών επιθέσεων, καταστροφής δικτύων ηλεκτροδότησης ή επίθεση σε νοσοκομεία και μαιευτήρια, ενώ φαίνεται να μην επιθυμούν καταστάσεις ομηρίας/πολιορκίας ή απαγωγές. Ωστόσο θα πρέπει θεωρείται δεδομένο πως στο μέλλον αριθμός τρομοκρατών θα προσπαθήσει να διεξαγάγει τέτοιου είδους επιθέσεις (είναι απίθανο να επιλέγουν μόνο μαλακούς στόχους), όπως η μόλυνση συστημάτων ύδρευσης ή οι απαγωγές παιδιών όπως γίνεται σε επιθέσεις της Μπόκο Χαράμ ή της Αλ Σαμπααμπ. Εξίσου σημαντικό είναι να αναλυθούν τα δίκτυα μεταφοράς και διασύνδεσης των τρομοκρατών((Σύμφωνα με την EUROPOL, 15 φερόμενοι ως τζιχαντιστές έχουν συλληφθεί από την ΕΛ.ΑΣ και το Λ.Σ μέσα στο 2016.)) καθώς οι συμμετέχοντες διαρκώς αλλάζουν τις μεθόδους τους.
Ποικιλία
Συμπερασματικά οι επιχειρησιακοί βραχίονες των τρομοκρατών, διαθέτουν διευρυμένες μεθόδους στην οργάνωση και εκτέλεση επιχειρήσεων, με αποτέλεσμα να διασπείρουν το πεδίο ερευνών των αρχών και να επιτυγχάνουν την διεξαγωγή επιχειρήσεων ακόμα και δίχως κανένα υποστηρικτικό τμήμα ή καθοδήγηση και με εντελώς ανορθόδοξες μεθόδους((Υπόθεση «New Chechen Cell» στην Ισπανία το 2012. Οι αρχές συνέλαβαν τρία άτομα (Ρωσικής και Τουρκικής υπηκοότητας) οι οποίοι είχαν στην κατοχή τους βίντεο στο οποίο έκαναν εκπαίδευση στην χρήση ενός μικρού τηλεχειριζόμενου μοντέλου αεροπλάνου, πάνω στο οποίο είχαν προσδέσει μικρή ποσότητα εκρηκτικής ύλης.)).
