Τον περασμένο Δεκέμβριο, το Facebook κατηγορήθηκε από την γερμανική Επιτροπή Ανταγωνισμού για κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης στη χρησιμοποίηση των προσωπικών δεδομένων 2 δις. χρηστών για την προβολή στοχευμένης διαφήμισης. Η απόφαση της γερμανικής δικαιοσύνης αναμένεται να εκδοθεί μέχρι το ερχόμενο καλοκαίρι.
Αυτή και πολλές άλλες νομικές ενέργειες έχουν πραγματοποιηθεί παγκοσμίως εις ό,τι αφορά την οικονομική διάσταση του θέματος. Τι γίνεται όμως, όταν αυτή η δεσπόζουσα θέση χρησιμοποιείται για την «κυβερνο-εξόντωση» κάποιου, τον προσωρινό ή μόνιμο εξορισμό του δηλαδή από την κοινότητα του Facebook;
Ακούγεται αστείο – για κάποιους σίγουρα αδιάφορο – αλλά η παρουσία πολλών ανθρώπων στα κοινωνικά δίκτυα δεν αποτελεί απλά φθηνή ψυχαγωγία. Τα κοινωνικά δίκτυα έχουν πια πολυδιάστατη χρησιμότητα, ως μέσα επαγγελματικής προβολής, ενημέρωσης και πολιτικού αγώνος. Η εξαίρεση ενός προσώπου από την πρόσβαση σε αυτές τις εφαρμογές ισοδυναμεί συχνά με οικονομικό, κοινωνικό ή και πολιτικό ακρωτηριασμό, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις με αφανισμό.
Το διαδίκτυο ωστόσο, αποτελεί δημόσιο αγαθό, βασίζεται σε δημόσιες υποδομές και η συντήρηση και ανάπτυξή του χρηματοδοτείται από τους φορολογούμενους. Η προσβασιμότητα στο διαδίκτυο, εξαρτάται από κρατικές άδειες, την εκμετάλλευση δημοσίων δικτύων, κτιρίων και οικοπέδων, καθώς και από κονδύλια που διατίθενται από τον εθνικό ή ευρωπαϊκό προϋπολογισμό.
Στην πατρίδα μας, ουδείς έχει ασχοληθεί με τις καταχρηστικές ενέργειες των εταιρειών κοινωνικής δικτύωσης εις ό,τι αφορά τα του οίκου μας. Το κράτος τούς έχει δώσει γη και ύδωρ – πρακτικά απόλυτη ασυλία. Αν ο Ζούκερμπεργκ εμφανιζόταν κάποια στιγμή στην Ελλάδα, αντί να τον συλλάβουν ή τουλάχιστον να του τραβήξουν το αφτί, η μόνη έγνοια των πολιτικών μας ταγών, θα ήταν να βγουν φωτογραφία μαζί του σε κάποιο κότερο στ’ ανοιχτά του Super Paradise.
Ακούγεται υπερβολικό, αλλά δεν είναι. Η δεσπόζουσα θέση του Facebook είναι τέτοια, που όταν κάποιος εξαιρεθεί από τη χρήση του, δεν έχει ουσιαστικά κάποια εναλλακτική. Όλοι του οι φίλοι ή πελάτες του χρησιμοποιούν αυτήν την εφαρμογή, όλος του ο μικρόκοσμος συνέρχεται σε αυτήν την εφαρμογή. Είναι δε βέβαιο, ότι όλοι αυτοί οι φίλοι, το κοινό, οι πελάτες δεν θα τον ακολουθήσουν σε κάποια κατά πολύ υποδεέστερη εναλλακτική, διότι αυτό θα σήμαινε πρακτικά τον αυτοεξορισμό τους από την ίδια τους τη ζωή, από τον ίδιο τους τον μικρόκοσμο.
Πώς μπορεί λοιπόν να αμυνθεί κάποιος, όταν ύστερα από μία ή περισσότερες ανώνυμες καταγγελίες απενεργοποιείται ο λογαριασμός του και η μόνη απάντηση που λαμβάνει είναι οι όροι που ο ίδιος έχει αποδεχθεί δημιουργώντας τον λογαριασμό του; Να προσφύγει δικαστικώς, θα ήταν η εύλογη απάντηση. Πού; Στην Ιρλανδία; Μα θα έπρεπε να έχει από πίσω του μία ολόκληρη ομάδα δικηγόρων και φυσικά παχύ πορτοφόλι. Άρα δε μιλάμε για το μέσο Έλληνα.
Η πολιτεία είναι εκείνη που θα έπρεπε να μεριμνήσει για να προστατευθούν οι πολίτες από την κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης εταιρειών σαν το Facebook, τόσο στην οικονομική όσο και στην κοινωνική διάσταση του προβλήματος. Και μπορεί η αφορμή για αυτό το κείμενο να είναι το λεγόμενο «Purge», το πογκρόμ δηλαδή, που διενεργούν τους τελευταίους δύο μήνες οι εταιρείες κοινωνικής δικτύωσης εις βάρος προσώπων που ανθίστανται στην ορθοπολιτική υστερία, όμως οι όροι πολύ εύκολα μπορούν να αντιστραφούν. Θα τολμούσα να πω μάλιστα, ότι αυτό είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα συμβεί, κρίνοντας από την χρεοκοπία της πολιτικής ορθότητος σε ένα διεθνές επίπεδο.
Στη Γερμανία, έχουν επιδικαστεί σωρεία υποθέσεων, υπέρ πολιτών που κινήθηκαν νομικά κατά του Facebook. Οι διαγραφές λογαριασμών, η απαγόρευση της χρήσεως ψευδωνύμων και η απαίτηση στοιχείων ταυτοποίησης επιλεκτικά από κάποιους χρήστες, έχουν καταδικαστεί και μοιραία απαγορευθεί. Είναι απαραίτητο λοιπόν και στην Ελλάδα να μπορεί κανείς να υπερασπιστεί τα συμφέροντά του, έναντι του αποκλεισμού του από μία σημαντική διάσταση της καθημερινότητάς του. Αν αυτό κριθεί αδύνατο, τότε το έλλειμμα δικαιοσύνης στην πατρίδα μας είναι τεράστιο. Ακριβώς όσο το τεράστιο ποσοστό του χρόνου μας που διαθέτουμε στα κοινωνικά δίκτυα.
Από το Facebook πλέον βγαίνουν πολλά λεφτά, γίνονται επαναστάσεις, κάποιοι φτάνουν στην εξουσία και κάποιοι άλλοι γκρεμίζονται από αυτήν. Ας διαφυλάξουμε τη χρησιμότητά του και την ανατροπή που επέφερε στις ανισότητες που συντηρούσαν τα παλιά διεφθαρμένα τζάκια στους θώκους της εξουσίας και ας προστατευθούμε από τις νέες ελίτ που διαμορφώνουν οι αθέμιτες πρακτικές του.
